ІНТЭРВ’Ю-ФІЛАСОФІЯ: ДЗЯНІС АЎХАРЭНКА
Прывітанне! Даўно не сустракаліся тут, так?
Хто заўважыў, што сёння не трэці чацвер мая? ))
Буду шчырай, герой нам з вамі трапіўся такі…міфічны.
Спатрэбілася і больш часу, каб нашу з ім гутарку,
яе атмасферу, увабраць у словы…
Жонка заве яго Васілічам, а мне падабаецца…
Дзіоніс (неяк аднойчы Дзяніс сябе так назваў,
а я і зачапілася за гэта найменне).
Таму сёння паглыбляемся ў свет
акцёра РТБД – Дзяніса (Дзіоніса) Аўхарэнкі.
Дзяніс – чалавек цёплай, лёгкай і ахінаючай энергетыкі. Дзіоніс – гучны і заражальны смех. Гэтыя дзве часткі адной асобы так пульсуюча-трапна працуюць у тандэме, што пры размове я часам “вылятала” і заставалася толькі энергія, голас, паўзы, якія як роздум, як сама рэакцыя, як чаканне…гучнага смеху))… паўза перад ціхім, мяккім голасам, які ахінае, нібы мяккае воблачка – і сам стан такой размовы набывае форму надасобаснага і ад таго гаючага.
Запрашаю і вас у гэта падарожжа.
Калі вы будзеце гатовы, вы можаце пачаць заўважаць, як літары чытаюцца незаўважна, плывуча, нібы кроны дрэў хістаюцца на чэрвеньскім ветры: улева – управа, улева – управа. Неўзабаве вы пачынаеце чуць шум гэтага чэрвеньскага ветру, спеў птушак і нечыя галасы. З кожным прачытаным словам, галасы людзей, нібыта, становяцца ўсё бліжэй і бліжэй да вас. Вы пачынаеце распазнаваць іх словы і раскацісты смех. Набліжаючыся бліжэй да наступнай часткі тэкста, можна ўбачыць, што людзі вам гэтыя знаёмы, гэта я – аўтарка Блога, і Дзяніс-Дзіоніс Аўхарэнка – акцёр РТБД – крочым да “Осторова птиц” у Мінску. Пакрысе кожная літара вам будзе падказваць, як вы ўсё больш і больш знаёміцеся з Дзянісам-Дзіонісам…праз мае ўдакладняючыя пытанні, праз яго адказы, праз смех, паўзы… Магчыма, вам захочацца пайсці ў гэтым падарожжы-знаёмстве глыбей і ўнутрана… нібыта разам з намі… разважаць, філасофстваваць, маўчаць, смяяцца, адчуваць, накіроўваючы сваю ўвагу ўсё глыбей і глыбей… унутр сябе…
Я: Дзіоніс. Мне падабаецца цябе так называць.
Дзяніс-Дзіоніс: Ты не першая (смяемся).
Я: Чаму мы сустракаемся з табой тут?
Дзяніс-Дзіоніс: Ды таму што блізка (смяецца). На самой справе ўсё супала: і таму што блізка, і таму, што менавіта тут я пазнаёміўся з сябрамі, з якімі пасля пачалі здымаць. Вось, гэта тое месца. Зараз мы падымемся вышэй і я пакажу алею, яна мне нагадвае сцэны з фільмаў, не ведаю чаму, проста асацыяцыя такая нараджаецца: “Гордость и предубеждение”. Гэта толькі мае асацыяцыі з-за алей. Зараз мы падымемся і ты ўбачыш. А мэта наша – гэта “Осторов птиц”, дзе мы збіраліся…
Я: Ты са сваімі су-творцамі?
Дзяніс-Дзіоніс: Так, спачатку гэта як было? Калі мы здымалі рэкламу, а пасля ўжо і фільмы, мы збіраліся, бралі і разганялі ідэю. Памятаю, уключалі паралельна лекцыі Алана Уотса.
Я: Вы ўсе такія разумныя…
Дзяніс-Дзіоніс: (смяецца) Ды не, мы дуракі (гучна смяецца). Дурак, насамрэч, самы і разумны. Нездарма ж ён у фальклоры галоўны герой! Як быццам, гэта чалавек, які думае ў дзвюх альбо некалькіх плоскасцях. Калі разбіраць слова “дурак”, то яно цікава складзена. Ёсць “Ду” – як дуальнасць, і ёсць “ра” – як “сонца”. Нібыта тут і навуковы ёсць падыход і да таго ж той, які можа расказаць пра ўспрыняцце свету.
(Незаўважна мы падыходзім да “Месца сілы”)
Гэта маё месца сілы. Тут файна раніцай, з-за таго, што тут мноства птушак і яны на розны лад спяваюць. Праўда, я зараз не прыходжу сюды. Апошні раз я тут быў у 2015. Тут мы пачыналі свой шлях у кіно. Больш я сюды не вяртаўся. Бачыш, мне захацелася расказаць пра гэта месца, я аддаю яму даніну. Галоўнае, што тыя людзі, якія былі тут, якія стаялі ў вытокаў, яны да гэтага часу мае сябры. Ці будзе хтосьці з іх супрацоўнічаць зараз са мной у кароткім метры ці не – гэта ўжо няважна, усё ўжо адбылося.
А пачыналі мы тут. У нас нават з сябрамі быў свой кінапрадакшн да майго ад’езду. Спачатку гэта называлася “BK films”, пасля гэта было перайначана на “AZURA”. Гэта былі першыя крокі наогул у кіно, ніхто з нас не ведаў, як гэта рабіць, але мы вельмі жадалі. Першая была кароткаметражка з Кірычэнка і Луцэнка ў галоўных ролях, якіх, дарэчы, няма разам з намі тут. “Под кронами деревьев” назвалі. Мы гэта ўсё рабілі за свае грошы. Я там выступаў як су-сцэнарыст, мы разам пісалі, і другі рэжысёр на пляцоўцы. А пасля было “Поговори со мной”, кароткі метр, драма аб узаемаадносінах бацькі і сына. Там у нас Паша Харланчук іграў і яшчэ адзін рускі акцёр Вячаслаў Грышачкін. То бок досвід ужо быў пагружэння ў гэты свет кіно. Аднак я хачу ствараць карціны, здымаць іх, тое, што ў мяне ў галаве, у думках, штосьці ўжо напісана, штосьці ў распрацоўцы.
Хачу здымаць аўтарскае кіно.
Я: Аўтарскае кіно?
Дзяніс-Дзіоніс: Так. (Паўза). У гэтым для мяне вельмі шмат энергіі. Тут, у Беларусі, патрэбна кіно. Тут яго няма, у гэтым і сутнасць. А патэнцыял маем вялізарны – таленавітыя акцёры, людзі, звязаныя з кіно і каля яго. Ну, і чаму менавіта аўтарскае, таму што калі ты сцэнарыст, ты ўжо рэжысёр свайго кіно. Калі ты пішаш, ты ўжо бачыш, як вырашана гэта сцэна, як яна выглядае, якой павінна быць, якія ўзаемаадносіны ў гэтых герояў.
Я: Энергіі сапраўды ў гэтым шмат адчуваецца. Месца сілы таксама зараджанае… І вось мы зараз шпацыруем. А ці ёсць такое адчуванне “сквапнай прагі да жыцця”?
Дзяніс-Дзіоніс: Гэта адзін са складнікаў, вялікі складнік, дзе і прафесія, людзі – усё гэта. А так калі сэнсу няма (паўза) знайдзі свой (усміхаецца). Агульная ісціна праглядаецца, таму свет жыве па пэўных сваіх законах, парушаючы якія ты рызыкуеш трапіць “пад раздачу”. Свет справядлівы, цалкам справядлівы. Таму тут складнік адным словам не абазначыш: гэта і людзі, гэта і тое, чым ты займаешся, плюс мне вельмі пашанцавала, што ў мяне людзі і прафесія ўзаемазвязаны, у мяне сябры – у тым, чым я займаюся – тэатр, кіно, спадзяюся, у будучым і музыка.
Я: Ты сказаў, што свет справядлівы. Пашыр, калі ласка.
Дзяніс-Дзіоніс: У Сусвеце ўсё суцэльна. Але дабро і зло – гэта нашы справы. Усё вернецца на сваё месца. Адкуль прыйшлі – туды і пойдзем. Усё справядліва, таму што тое, што мы лічым несправядлівым – гэта трэба адносіць да іншай катэгорыі, да катэгорыі чалавечых стасункаў, а не Сусветных.
Гэта маё ўспрыняцце. Эксперымент са шклянкай: кажучы пра справядлівасць Сусвета, я не адмаўляю несправядлівасць у цэлым. Мы жывем па законах, якія прыдуманы. Я філасофствую зараз. Філасофія – глеба духоўнасці, а духоўнасць – шлях да сапраўднага. Для мяне. Таму і філасофствую. Мне да душы разважаць.
(Пасля паўзы)
Ты ж не абаронены ад самадураў, ад іншых асоб з іншым характарам. Чалавек павінен як асоба развіваць сябе не толькі праз філасофію. І ў біялагічных ведах, і навуковых і ізатэрычных. Трэба глядзець-круціць з розных бакоў. Таму што важна не закасцянець. Калі ты касцянееш, табе складана адыйсці ад звыклых догмаў свету, а чалавеку важна развівацца ўсебакова.
Я: І ў такім выпадку, Дзяніс Аўхарэнка – гэта…
Дзяніс-Дзіоніс: Ха. Асоба. Ну, гэта я. (Паўза)
Як я зразумеў, я несумненна мастак, у шырокім сэнсе гэтага слова. Дзейнасць мая цалкам рэалізуецца ў мастацтве – гэта і кіно, і музыка, і тэатр, і вершы.
Я пішу спачатку вершы, а пасля на іх падбіраю акорды на гітары, штосьці такое шаманю. Гэта ўсё без аранжыроўкі, проста пад гітару. Ёсць даўняя мара, канешне, сабраць гурт, але пакуль гэта ўсё.. (паўза) гітару сваю прадаў, калі пераязджаў, таму зараз бяру ў сябра ў пазыку. Таму то яна ў мяне ёсць, то няма. Вось калі адбываюцца моманты азарэння: нараджаецца песня і трэба яе ўвасобіць, захаваць, адразу тэлефаную сябру і прашу пазычыць гітару, бо паток пайшоў (усміхаецца).
Не ведаю, якім чынам гэта адбываецца (паўза)…боскае азарэнне (гучна смяецца). У цэлым, калі ты на штосьці накіроўваеш увагу, то гэта круціцца, а затым у мяне складаецца ў чатырохрадкоўі – і ўсё, нараджаецца песня. Калі штосьці хвалюе чалавека, тады гэта і спрацоўвае так: прыёмнік настроены і ловіць сігналы.
Я: А зараз што хвалюе, куда накіраваны прыёмнік?
Дзяніс-Дзіоніс: Хвалюе наша эвалюцыя свядомасці, наколькі мы напоўніліся ў тым, каб звацца людзьмі. Напэўна, гэта хвалюе больш за ўсё зараз. І я разумею, што здаецца мы (чалавек) і вельмі шмат умеем і ствараем, а вось усё роўна ёсць пабочка нейкая ў выглядзе ценявога боку, што перыядычна вылазіць і часам калектыўна, ёсць прыклады калектыўнага вар’яцтва. Дык вось хвалюе, што з гэтым усім рабіць, ці ёсць наогул механізмы для таго, каб – банальна скажу, але – усё было добра, каб мы – свет, чалавецтва – працавалі камандна на нейкую мэту, эвалюцыя – добрая ж мэта. Аднак развіццё павінна быць не дэградацыяй у свядомасці, таму і хвалюе, што, магчыма, у жыцці я гэтага і не ўбачу, гэтага ідэальнага. Гэта і мая ідэалізаванасць гэтага свету. У мяне ёсць нейкі камертон, як павінна быць, а калі сутыкаешся з грамадствам, то разумееш: камусьці так не падабаецца. А “насильно мил не будешь”. Таму калі ты будзеш намагацца будаваць цывілізаванае, ідэальнае грамадства сілай, паказваючы, як трэба, у цябе нічога не атрымаецца, атрымаецца чарговы калапс невуцтва.
Я: “Не причиняй добро”.
Дзяніс-Дзіоніс: Так, менавіта. Таму трэба пачынаць з сябе, кожнаму прыйсці да ўсведамлення ў сабе дабрадзейнасці, міласэрнасці ў першую чаргу, любові да таго, хто побач. Гэта такія рэчы, якія гучаць вельмі банальна, пафасна, але калі так жыць, то, думаю, мы б прасунуліся намага хутчэй уперад, чым зараз.
Да хутчэйшага выкараненне невуцтва...(Паўза) … Ёсць адна такая рэч, якая нас усіх аб’ядноўвае: мы не ведаем, што будзе пасля смерці. І гэта няведанне дае нам вялікі спектр магчымасцяў, як сябе паводзіць у свеце. Хтосьці кажа: ды нічога няма, таму буду намагацца ўварваць па-максімуму, няважна якім шляхам, няважна як. Другі кажа аб тым, што ёсць пэўны ўсявышні бог, трэба жыць, як яго раб, не патрэбна задавольвацца дабротамі, трэба сядзець у келлі. То бок адна – крайнасць і другая – крайнасць. Для мяне прагрэс у першую чаргу заключаецца ў цэласнасці асобы. Калі асоба цэласная, свядомая, тады і можна пазбегнуць усялякага роду непаразуменняў. Калі мы на шляху інтэгравання гэтай асобы, прыходзім да ўласнага ідэалу ўнутры сябе – ён жа ёсць у кожнага, дзесьці там крыніцай б’е – то і вакол нас усё будзе фарміравацца такім чынам, і паводзіны нашы, і цела наша. Дарэчы, у старажытных грэкаў ёсць такое паняцце “калакагатыя” – гэта цела атлета, душа паэта і дух філосафа. Гэтыя тры складнікі мне вельмі падабаюцца. Паспрабуйце для пачатку пракачаць гэтыя тры складнікі сабе –далей, я думаю, справы пойдуць зусім інакш.
Прыход да гэтай цэласнасці – гэта шлях. Пры чым шлях, які дзеліцца на пэўныя перыяды. Наша жыццё таксама дзеліцца на перыяды: дзяцінства, юнацтва, сталасць. У кожным перыядзе – свае падперыяды. І, канешне, мы сутыкаемся там з крызісамі пэўнымі – сярэдні ўзрост, затым усведамленне надыходу канца. Гэта таксама пэўныя даннасці. Мне здаецца, высокадухоўны, не ў рэлігійным кантэксце, і развіты чалавек ён праходзіць гэтыя перыяды, не скажу, што з лёгкасцю, але як даннасці, ведае, што тут трэба прыкласці адны намаганні, тут – іншыя. Проста часам вельмі лёгка пайсці тым шляхам, які не суадносіцца з тваім унутраным ідэалам, чым тым, якія патрабуе большых намаганняў, але прытрымліваючыся якога, табе не давядзецца здраджваць сабе. Таму што ў калектыўным бессвядомым, ды і нават у свядомым, свеце лунае гэты камертон “як правільна жыць”. Катастрофы – гэта дрэнна, каханне і клопат аб блізкіх – гэта добра, здраднік ёсць здраднік, а сябра ёсць сябра. Усе аб гэтым ведаюць, толькі часам аднаго ведання мала. Веданне, яно па-за. Яно ў кнігах, на вуснах іншага. А трэба, каб яно неяк прышчапілася кожнаму, зсярэдзіны прарасло.
Я: У гэтым, як думаеш, чыя роля важней, глабальна важней?
Дзяніс-Дзіоніс: Не ведаю… (паўза)… таму што я нарадзіўся ў поўнай сям’і, дзе маці і бацька кахаюць адзін аднаго, у мяне ёсць брат. Гэта сярэднестатыстычная беларуская сям’я, у нас не было раскошы, не было таго, каб мне бацькі сядалі і распавядалі нейкія рэчы, тыпу “рабі вось так, а так не рабі”, рэчы, аб якіх я зараз з табой гутару. Такога не было. Я не ведаю, як яно ўва мне так сфарміравалася, таму што бацькі не давалі мне моўных установак. Адзінае, што я бачыў, што яны кахаюць. Гэта ж таксама бывае па-рознаму. Не факт, што бацькі, якія любяць, кожны раз выхоўваюць міласэрнага чалавека, напрыклад. Напэўна, гэта набываецца, плюс, што ты апрыоры ставіш на першае месца ў сваім жыцці. У мяне няма звышрозуму ў выглядзе Бога ці Сусвету, з-за якіх я не раблю тыя ці іншыя рэчы. У мяне проста ёсць унутранае ўсведамленне таго, што я не магу пэўным чынам паступіць. І ўсё. Не ведаю, адкуль яно ідзе – з дзяцінства ці з літаратуры. Але калі тыя кнігі, якія я прачытаў, да мяне прыйшлі, значыць, я хацеў гэтага, я ўзяўся за іх, штосьці прачытаў. Мог жа адкрыць і закрыць, калі б было нецікава. І грэкі старажытныя, і юнгіянская псіхалогія – усё гэта менавіта так. Уплывае ўсё, сінтэз. Таму што як бы там бацькі не хацелі засцерагчы сваё дзіця ад чагосьці, псіхіка чалавека знойдзе, аб што зламацца ці ўбачыць нейкую сцэну на вуліцы – і ўсё ў гэтым жыцці зразумець.
Я: Ты добра памятаеш сваё дзяцінства?
Дзяніс-Дзіоніс: Я сваё дзяцінства памятаю вельмі добра. Мой брат малодшы за мяне на год. Я 25, а ён 22 чэрвеня нарадзіўся, роўна на год пазней. Я памятаю, як яго прывезлі з роддома. Зразумела, што не цалкам яскрава, асобныя фрагменты, але я зараз табе распавядаю і ўзгадваю гэта сонца ліпеньскае, і слайды ў галаве з’яўляюцца… Потым у мяне ўзнікае ўспамін… магчыма, мне было 3 альбо 4 гады… Я быў у вёсцы і ўбачыў такую сцэну: котка гуляецца з мышшу. Злавіла і забаўляецца “адпусціць – зловіць”. Я ўбачыў і ў мяне адразу з’явілася ўсведамленне: котка ж мышанё заб’е. І я ёй перашкодзіў: узяў котку і пратрымаў у абдымках, пакуль мышанё не збегла, не адпускаў. Бабуля ўсю гэту сцэну ўбачыла і кажа: “Што ты робіш?” На што я адказваю: “Ну, яна ж таксама жывая і жыць хоча”. І вось што гэта, хто мне мог аб гэтым казаць? Хаця ў цэлым, гэта ж прырода, а яна не задумваецца. Калі ў дзікай прыродзе котка не будзе есці, яна загіне таксама, як гэта мышанё. Але тады мне хацелася выратаваць, бачыў у мышцы ахвяру (смяецца). Такім выратавальнікам выступіў.
Я: То бок мне чуецца, што дзяцінства для цябе – гэта…
Дзяніс-Дзіоніс: … гэта адназначна рай.
У мяне было добрае дзяцінства. Па-першае, у мяне ў дзяцінстве была вёска, дзе мы з братам бавілі шмат часу. І на рыбалку хадзілі, і проста дзесьці блукалі, і па трубах вадасцёкавых лазілі. Па-другое, я нарадзіўся на ўскраіне Віцебска, у прыватным доме. Там таксама было класна. Там ужо была “вуліца”, лес недалека. Маглі шчыт баскетбольны прырабіць да елак, вароты самастойна футбольныя зладзіць. Было класна.
(Пасля паўзы)
Яшчэ цікава, што ў школе я не вельмі добра вучыўся. Я не скажу, што быў у пратэсце, хаця, можа, гэта пратэст і быў такі. Калі мне не падабаўся настаўнік – усё, я не меў з ім спраў наогул. Але былі прыклады тых настаўнікаў, з якімі мы маглі знайсці сувязь, былі тыя, якія не проста адбывалі павіннасць у школе. Хоць і быў двоечнікам, але я не прагульваў. Таму што была тусоўка. Яна была і ў класе, і ў паралелі. Там, канешне, былі дзяўчаты і там ужо іншыя цікавасці (смяецца). Наогул мае першыя стасункі склаліся ў школе, у 7ым класе. Здаецца, як?! (гучна смяецца) А вось так, за ручку хадзілі, была ў мяне дзяўчына. Я пратрымаўся ў школе да 9га класа, бо мяне “класная”… (смяецца)… не пусціла ў 10 клас, сказала, каб я сабе шукаў нейкую іншую школу, таму што “ў нас школа прытэндуе на гімназію”. Я нават не растрайваўся, шчыра кажучы, таму што яшчэ 2 гады з ёй не вытрымаў бы. І па іроніі лёсу менавіта ў той школе, у якую перайшоў, я больш шчыльна і пачаў займацца тэатрам.
Я: Атрымліваецца, дзякуючы “класнай”, тэатр з’явіўся ў тваім жыцці?
Дзяніс-Дзіоніс: Тэатр на самой справе са мной з самага дзяцінства: мая бабуля па лініі маці пачала вадзіць мяне, напэўна, гадоў з шасці ў тэатр імя Я.Коласа, дзе я пасля праслужыў 5 гадоў (смяецца). Вадзіла мяне на дарослыя спектаклі, я не разумеў, навошта яно мне патрэбна наогул… А ўсё таму, што ў маёй бабулі родная сястра працавала актрысай і мне “прышчаплялі” мастацтва. Чамусьці ўва мне адразу бачылі творчага чалавека. І гэта добра, дзякуючы гэтаму, я цяпер тут з табой гутару.
Таму, калі дадаваць яшчэ пра дзяцінства, то ад школы і школай заканчваючы – гэта рай. Былі, канешне, спробы булінгу, але я адразу даваў адпор. Таму што я вырас на вуліцы, а там усё вырашалася ў бойках.
Я: А можаш узгадаць зараз выпадак, калі вось так “у бойцы ўсё вырашыў”?
Дзяніс-Дзіоніс: Памятаю, першы клас і да мяне падыйшлі 2 маіх аднакласнікі, сталі па баках і пачалі “дакапвацца”, а я проста ўзяў і стукнуў ілбамі іх. Думаў, будзе адпор, аднак яны расплакаліся і маіх бацькоў потым у школу выклікалі. Яшчэ і вінаватым застаўся, ну! Я не скажу, што я быў такі здаровы, што іх ілбамі стукнуў, можа, гэта проста ў парыве так атрымалася. Гэта ўсё вуліца. Яна мне і вось гэту ўсялякую фігню падарыла (паказвае на свае тату на нагах). 15 гадоў мне было тады.
Я: А бацькі што?
Дзяніс-Дзіоніс: А што бацькі ўжо скажуць, калі пубертатны перыяд адбываецца…(пасля паўзы) У гэтым, напэўна, і заключалася мудрасць маіх бацькоў: яны асабліва не ўмешваліся. Мае бацькі крутыя тым, што нягледзячы ні на што, яны мяне выгароджвалі, у добрым сэнсе, калі гэта было па справе.
Ведаеш, што такое “Лысая хата”?
Я: Лысая хата?
Дзяніс-Дзіоніс: (смяецца) Так!
Я: Пустая хата, без бацькоў?
Дзяніс-Дзіоніс: Так, калі няма на хаце бацькоў і там збіраецца тусоўка. Дык вось быў выпадак (смяецца): тусоўка, я, канешне, быў там і, як выявілася пасля, сярод нас быў даносчык, які затым той самай “класнай” данёс, што “Аўхарэнка проста такую бесаўшчыну ўстройваў”. (Гучна смяецца). Я не ведаю, што я такога там прам рабіў. Мы весяліліся. Было піва, напэўна, “Крыніца. Класічнае” – наша ўсё (смяецца). Дык вось “класная” выклікае зноў бацькоў. Прыходзіць мая маці, усё выслухоўвае і кажа: “Вы ведаеце, усё, канешне, добра, аднак мой сын быў у той дзень дома”. (Смяецца) Уяўляеш? Мая маці мяне абараніла, хаця я ўжо думаў, што будзе жах.
Я: Ты казаў, што ты – гэта дзеяч мастацтваў. А як на станаўленне цябе як асобы ўплывалі музыка, жывапіс, кіно, тэатр?
Дзяніс-Дзіоніс: Першае – гэта музыка. У класе трэцім мне падагналі касету “Nirvana”, па-мойму, гэта быў альбом “Nevermind”. У выніку ў мяне пасля былі ўсе альбомы і канцэртныя запісы. Курт Кабэйн на мяне паўплываў вельмі моцна. Я калі ўпершыню пачуў яго, мне захацелася быць такім жа – музыкай, рок-зоркай. Я каля люстэрка стаяў, падпяваў у расчоску, такую круглую масажку (усміхаецца).
Калі казаць пра карціны, то ўсё дзяцінства ў пакоі над маім ложкам вісела карціна Брулова “Апошні дзень Пампеі”. Зразумела, што не арыджынал (смяецца): дома б не хапіла. І вось яна ў маёй свядомасці заўсёды. Калі быў у Піцеры, пайшоў у рускі музей і ўпершыню ўбачыў арыгінал, я абалдзеў, столькі ўсяго пачало адбывацца ўнутры. (Паўза). Уяві: прачынаешся і кожны раз на яе глядзіш… кожны раз на яе глядзіш… кожны раз на яе глядзіш…а потым ты яе бачыш у арыгінале. Яна мяне вельмі ўражвала, наогул усё, што адбываецца на гэтай карціне, усё, што там перададзена, уражвала моцна. (Паўза) Затым імпрэсіяністы, гэта сто адсоткаў, паўплывалі. Вінцэнт ван Гог (паўза), Мадзільяні. Аднак першае – гэта “Апошні дзень Пампеі”.
Далей ідзем – кіно. Была перадача пра кінапрэм’еры галівудскія “Відзьмо-невідзьмо”, вельмі крутая. Ды яшчэ і па-беларуску ішла. Я памятаю гэта ўражанне, калі паказвалі кадры са здымак, дывановыя дарожкі, пасля сам фільм – крута. Тады ў дзяцінстве мяне гэта прафесія так уразіла, сам свет кіно і прафесія акцёра ў ім. Не памятаю, што гэта быў за фільм, аднак быў кадр, дзе галоўны герой бяжыць па лесвіцы, а ўнізе ўсё ўзрываецца, агонь усё бліжэй і бліжэй, герой – да дзвярэй, а дзверы зачынены, ён паварочваецца – і яго ахоплівае вогнішча. Я тады думаў, што гэта настолькі крута, што я нават гатовы ахвяраваць жыццём, каб так сыграць. У дзяцінстве мне здавалася, што акцёры ўсё па-сапраўднаму робяць: чалавек здымаецца і памірае.
Моцна паўплываў на мяне савецкі кінематограф. Мае бацькі вельмі яго любяць і часта глядзелі ў маім дзяцінстве. “Афоня”, фільмы Дыанэлія, “Кин-дза-дза!”, напрыклад, “Слёзы капали”. У больш свядомым узросце гэта, канешне, Таркоўскі, гэта было сто адсоткаў тое, што “маё”: плаўнасць, меланхалічнасць у кадры, атмасфера цягучасці, філасофствавання і разбора, што ёсць чалавек. Сярод такіх фільмаў “Андрей Рублёв”, “Жертвоприношение”, “Ностальгия”. Мой любімы савецскі акцёр – гэта Алег Янкоўскі. Калі на яго гляджу, думаю: геній.
А наконт тэатра…у мяне ж дзядзька рэжысёр.
Я: Цікава! Раскажы.
Дзяніс-Дзіоніс: Па мамінай лініі ў маёй бабулі ёсць сястра, дык вось ён – яе муж. Калі я толькі станавіўся на шлях акцёра, ён быў рэжысёрам у Віцебску, у тэатры ім.Я.Коласа. Ён мне вельмі шмат даў, шмат працаваў са мной па майстэрству і натуральна казаў мне, што чытаць, што глядзець. Першае маё ўражанне ад тэатральнай кнігі – гэта кніга Сяргея Юрскага “Кто держит паузу”, вельмі крутая кніга, у канцы я нават плакаў. Пасля ў запісах я ўбачыў яго на сцэне, гэта таксама геній. Тэатр, які мяне ўразіў у мае 19 гадоў, гэта Ленком у запісах: спектаклі “Поминальная молитва” з Ляонавым, Абдулавым, гэтым зоркавым складам. Тады і пранікаў у мяне тэатр.
Ёсць, праўда, адно ўпушчэнне ў маім дзяцінстве, якое мне часам нагадвае пра сябе. У дзяцінстве мяне хацелі аддаць у музычную школу па класу фа-на, а я бацькам так і сказаў: “Вы самі туды будзеце хадзіць”, таму што ў мяне было нейкае ўнутранае супраціўленне: “А што скажуць на вуліцы?”. Уплыў вуліцы на мяне быў моцным. Калі я ўжо падрос, разумею: калі б у мяне быў навык, я б пісаў музыку прафесійна, таму што яна ў мяне ў галаве іграе перыядычна, але я не магу яе перадаць, акрамя “тара-тара-там, тара-там” (напявае, смяецца), але і ўсё. Аднак калі б я прафесійна заняўся музыкай, то хутчэй за ўсё я не стаў акцёрам, а стаў кампазітарам.
Я: Калі ісці далей па лініі жыцця і спыніцца ў пункце “Юнацтва-студэнцтва”, чым гэты час напоўнены, якімі падзеямі, пачуццямі?
Дзяніс-Дзіоніс: Ой, гісторыя цэлая.
Першы год паступлення я напісаў дрэнна тэсты. Ну, і што рабіць, не напісаў і не напісаў. Іду я ў Віцебску, праходжу міма аднаго вучылішча і проста з дуру вырашаю зайсці. Мы пагутарылі і ў мяне адразу ўзялі дакументы (гучна смяецца). І гэта аказалася…. (барабанны дроб)… швейнае вучылішча. У мяне былі думкі пра 16-ае, а гэта было 19-ае. У 16ае пайсці на повара, так як люблю гатаваць, думаю, схаджу ды годзік перакантуюся, а раптам мне потым гэта неяк спатрэбіцца, але да 16га я не дайшоў (усміхаецца). У швейным вучылішчы ў гэты год быў набор на такую спецыяльнасць, усё ў адной асобе (паўза, затым пералічае) “швачка, раскройшчык, дэманстратар адзення, мадэльер” (гучна смяецца). Усё ў адным флаконе. Карацей, ім і патрэбны былі такія высокія прыгожыя хлопцы. І я пайшоў вучыцца.
Уяві сабе: вучылішча складаецца з адных дзяўчат, але менавіта гэты наш набор, з-за таго, што там ёсць дэмантратар адзення (смяецца), – адны хлопцы і ўсё як на падбор. Гэта было прышпільна. Спачатку ў мяне было засмучэнне, што я не ў тэатры і ніхто не ведае, як яно ўсё павернецца ў далейшым…аднак гэты год…што ты думаеш, я там вучыўся? Быў там такі мужчына па прозвішчу Кіраўніцын (смяецца), такое гаворачае, гогалеўскае. Дык вось ён адказваў за творчую частку ў гэтым вучылішчы. У актавай зале рабіў нейкія сцэнкі, нумары на сацыяльныя тэмы. І калі ён “пранюхаў”, што я з тэатрам на кароткай назе, скажам так, ён адразу ўзяў мяне “ў абарот”. Таму мой вучэбны дзень у другім паўгоддзі навучання пачынаўся з таго, што я прыходзіў, браў тыя штаны ці сарочку недашытыя, стаяў глядзеў на час, а ў думках: “Ага, зараз прыйдзе Кіраўніцын”. Ён заходзіў: “Аўхарэнка можна?”. Пакідаў я гэта ўсё зноў на стале і ішоў на сцэну. То бок я і ў вучылішчы сабе сцэну знайшоў. І ў гэтым увесь я.
Вось так і праляцеў год у швейным вучылішчы. Затым я здаў тэсты, з прахадным, аднак мне прапанавалі пайсці адразу на завочку і паралельна пайсці ў студыю пры тэатры ім.Я.Коласа. Нас было чацвёра хлопцаў і ўзялі нас на курс да Мікалая Міхайлавіча Кірычэнкі. Мы прыязджалі 2 разы на год у Мінск на сесію, а ў Віцебску працаваў як акцёр, дзе з намі займаўся мой дзядзя майстэрствам, там жа з намі займаліся вакалам, сальфеджыа. Пры гэтым была такая ўмова: пакуль вучышся, патрэбна працаваць у тэатры, які цябе ўзяў “на апеку”, скажам так. І як толькі заканчваліся 5 гадоў вучобы, я ўжо (гучна смяецца) лыжы вастрыў на Мінск.
Разумеў, што крылы мае ўжо вялікія для Віцебска, не памяшчаюцца, хацелася так (распрасцірае рукі нібы крылы). Мы з сябрам абтэлефанавалі ўсе тэатры Мінска: “Вам патрэбны артысты? Мы з Віцебска, можам прыехаць і паказацца” (смяецца). І ў выніку Моладзевы тэатр адказаў нам: “Ну, прыязджайце, пакажыцеся”. Мы, канешне, і прыехалі, і паказаліся. Па іроніі лёсу, мяне ўзялі, сябра не. Патрэбен быў акцёр на канкрэтную ролю і я якраз падыходзіў па тыпажу. І вось ужо тут, у Мінску, пачалося маё тэатральнае жыццё (агучвае нібы голасам Левітана).
Я: А як так атрымалася, што цябе пераманілі…
Дзяніс-Дзіоніс: …сюды? (усміхаецца)
Я: Не, спачатку ў “Левендаль”.
Дзяніс-Дзіоніс: Я працаваў у Моладзевым, а дырэктар Старавойтаў пачаў уводзіць такую практыку – запрашаць розных рэжысёраў у тэатр (паўза). І так ён сутыкнуўся з Іскандэрам Сакаевым, які на той момант прыехаў ставіць “Козий остров” Уга Бэці. Я патрапіў у гэты праект, у эпізод, у коз. Яны не прапісаныя, у іх няма рэплікаў, проста козы, проста яны ёсць (смяецца). Ён захацеў, каб я там іграў на дзіджэрыду – такой полай трубе з эўкаліпта, у якую (дэманструе гукамі). Я навучыўся іграць на дзіджэрыду, а ў нас з Іскандэрам адбыўся добры канэкт. На той момант ён быў такі рэжысёр, які рвецца ў бой і хоча штосьці рабіць. І як мне тады здавалася, і здавалася нездарма, што ён прыедзе яшчэ. Так і атрымалася: і беларускія акцёры яму спадабаліся, і нам спадабалася з ім працаваць. У другі раз Сакаеў прыехаў ставіць “Чайку”. Тады гэты спектакль нібыта аднавіў Моладзевы. Там тады выдатныя акцёры ігралі: і Дзімка Багаслаўскі Трэплева іграў, і Алёна Ніну іграла…Так! (смяецца) Мы з Алёнай там і пазнаёміліся. Быў класны склад. Я іграў Якава. Мне Іскандэр даў ролю эпізадычную, але там быў такі палітэлен і па сутнасці за ім мы ўвесь час існавалі, дзесьці выпаўзалі з-за яго, штосьці казалі і сыходзілі з Іванам Трусам, які быў кухарам, і Любай Пукіта, яна іграла пакаёўку. У нас свой свет там быў за гэтым палітэленам. Прышпільны вопыт.
Спектакль “Чайка”
І ў выніку трэці спектакль, гэта, можа, 2017 год, Іскандэр прыехаў ставіць “Сон в летнюю ночь” і там ён ужо даў мне Лізандра іграць (паўза). Алёна таксама там іграла, Герміяй была. Пасля Іскандэр больш не прыязджаў, а там, у Пецярбургу, яму прапанавалі ўзначаліць тэатр. Гэта новы тэатр, які быў створаны з двух дзяржаўных устаноў: кінатэатра і дзіцячага тэатра, расфарміравалі і стварылі адно – “Левендаль”. І як мастацкі кіраўнік ён стаў набіраць каманду з тых, з кім давялося раней папрацаваць.Такім чынам з Алёнай ён нас і паклікаў. Я паехаў першым: адразу на ролю. Іскандэр першым спектаклем рабіў “Ідыёта” і я на ролю Мышкіна паехаў. Алёна прыехала праз паўгады.
Спектаклі “Козий остров” і “Сон в летнюю ночь”
(Гаворыць, нібы спыняецца і ўзгадвае) Першыя. Два. Гады. Гэта. Было. Цікава. Затым…
Уяві сабе: мы едзем, гэта тэатр новы. (Паўза)
Па сутнасці (паўза) мы едзе будаваць тэатр. У нас было чаканне такое: зараз зробім класны тэатр з класнай камандай, пабудуем тэатр! Такога не атрымалася па шэрагу прычын. І з акцёрамі мы не сышліся ў стаўленні да прафесіі. З майго пункту гледжання. Ну, зноў жа, я не хачу быць тым “куліком, які сваё балота хваліць” (смяецца), але (паўза), кажучы аб тым, што я бачу тут, у РТБД, нашы акцёры многім дадуць фору, яны вельмі крутыя, глыбокія. Можа, так тады ў Піцеры ўсё склалася ў мяне, што і тэатр не атрымалася ў нас пабудаваць. І тады ўжо пачаліся думкі аб тым, каб з’ехаць, змяніць тэатр. Але новае месца – гэта ўсё спачатку, пакуль ты ў гэту мікрафлору ўвальешся…былі думкі і пра Маскву, і вяліся перагаворы з рознымі тэатрамі Еўропы… аднак час распарадзіўся іначай. Адчуванне “Радзіма кліча”, вось сто працэнтаў.
Калі мы вярнуліся сюды, у Мінск, былі думкі “куды-куды-куды?” і мы патрапілі на Дзень народзінаў да Курэня, а пасля і да Брагінца (усміхаецца), я за гэтым паназіраў, за стасункамі ўнутры трупы, за атмасферай, і тады ў мяне думка закралася: калі ўсё атрымаецца, то сюды і пайду. Таму што адзінае, куды можна вяртацца, то гэта РТБД (паўза), тут тое, што трэба (паўза).
(Пасля паўзы)
Дарэчы, калі мы прыйшлі ў “Левендаль”, там у большай ступені я, скажам так, асмялеў, таму што Іскандэр даў шанец. Ён даў мне рабіць інсцэніроўкі да спектакляў. Я паспеў зрабіць дзве – “Бурю” і “Укрощение строптивой” Шэкспіра, у выніку 2 пастаноўкі выйшлі ў свет. “Бурю” ставіла Алёна, “Укрощение” Іскандэр. Пасля гэтых спектакляў мы хацелі ўжо свой тэатр там адкрыць (гучна смяецца). Тэатральная кампанія “12” яна называлася б. Нават стварылі акаўнт у інстаграме, Алёна яго вяла. Алёна прачытала аўтабіяграфічную кнігу Шагала “Маё жыццё”, яна яе вельмі ўразіла. Кніга сапраўды выдатная. Плюс Марк Шагал мой зямляк. І ўсе тыя адчуванні, якія ён апісваў у кнізе, мне вельмі блізкімі былі, я атрымліваў асалоду, калі рэпеціраваў гэта ўсё, пражываў. І мы самастойна там паставілі Шагала, ігралі гэты спектакль у катакомбах Петрыкірхэ – лютэранскай царкве ў цэнтры Санкт-Пецярбурга.
Так вось пачаў з інсцэніровак, пасля гэта вылілася ў сцэнары.
Спектакль “Идиот”
Я: А ў які перыяд “вылілася ў сцэнары” менавіта?
Дзяніс-Дзіоніс: Самастойна і грунтоўна сцэнары менавіта для кіно пачаў пісаць ў пандэмію. Калі для тэатра я ўжо пісаў, то для кіно пачаў у пандэмію, і напісаў поўны метр. І-і-і калі мы зноў заскокваем у пісаніну гэту, пра якую ў дачыненні аўтарскага кіно казалі напачатку, то я, вярнуўшыся ў Беларусь, напісаў кароткі метр: Міністэрства культуры аб’яўляла конкурс на “Лепшы сцэнар”, тэма “Першае каханне”, я напісаў– у выніку мы выйгралі. І зараз мы будзем здымаць кароткі метр.
Я: Раз ужо мы падыйшлі да кахання. Вы з Алёнай разам працуеце над тэатралізаванымі чытаннямі п’ес, зараз над прэм’ерным спектаклем РТБД “Карней”, дзе Алёна выступае ў ролі рэжысёра. Працаваць разам – як гэта для вас?
Дзяніс-Дзіоніс: Мне здаецца, што гэта (паўза) для нас ва ўсялякім выпадку і тога тэатра, які мы пераследуем, іерархія – ілжывая парадыгма. Так як для нас важны прадукт. Так, Алёна рэжысёр, яна прыдумвае, як гэта ствараць, але іерархічна гэтага няма. Ты як творца ўжо саўдзельнік, ты ўжо ў гэтым. І тут няма гэтых клішэ “акцёр-рэжысёр”. Так, ты на сцэне, яна – зале, але я не адчуваю іерархіі. Можа, хтосьці адчувае, але гэта хутчэй пытанне да школы і асабістага ўспрымання і стаўлення да тэатра, бачання таго, якія тэатр павінен быць. Калі ў кожнага мазгі заточаны на тое, каб стварыць, тады знікаюць вось гэтыя званні, рэгаліі, іерархіі. Нам важны прадукт, сам спектакль. Больш нічога не важна, больш нічога няма. Так, Алёна як сувязнае звяно, яна накіроўвае, аднак важныя ўсе (паўза). У праграмцы напісаць – рэжысёр такі-та, гэта зразумела. А для чаго гэта выводзіць на паверхню падчас рэпетыцыйнага працэсу? Ні да чога. Ва ўсялякім выпадку, гэта мой падыход да працы. І ў гэтым плане ў нас з Алёнай падабенства. Мы працуем на адзіны прадукт, які разам ствараем. І мы не сварымся падчас рэп. Напэўна, таму што няма “Эга” ў гэтым. Калі праца ідзе на выніковы прадукт, калі аргумент прыводзіцца такі, што пакрывае тое, што ты прыдумаў, разумееш: сапраўды больш дакладна тое, што зараз кажа Алёна. І прызнаеш гэта. Не было ў мяне з Алёнай ніякіх сварак. А яно ж вельмі часта бывае, калі нелагічнасць, але перамога асабістага меркавання і “я” важнейшыя, чым вынік працы, на які мы, ўласна кажучы, і працуем.
Спектакль “Буря”
Я: А што цябе больш вабіць – вынік працы ці працэс?
Дзяніс-Дзіоніс: Гэта такія вечныя тэмы… Ёсць дафамінавыя пасткі: калі ты ў працэсе, ты натхнёны, як толькі ты атрымліваеш вынік – табе хочацца зноў працэса. Мне здаецца, усё роўна аднаго без другога не бывае. Калі б ты ўсё жыццё быў у працэсе чагосьці аднаго, то, я думаю, гэта табе задавальнення не прыносіла б, усё ж павінен быць працэс, завяршэнне гэтага працэса як перамога пэўная, а за ёй – наступны працэс. Працэс цудоўны па-свойму, вынік – па-свайму.
Я: Наколькі табе ўтульна і камфортна ў гэтай прафесіі? Што ў ёй прыносіць найвялікшае задавальненне? А што з’яўляецца самым складаным?
Дзяніс-Дзіоніс: Заўсёды не вельмі камфортна, калі толькі пачынаеш (размерана, плаўна плыве голас), таму што патрэбна падня-я-яць (цяжка гаворыць) гэта ўсё неабсяжнае. Тут свайго роду унутраная адмова адбываецца. Калі за 5 хвілін да прэм’еры стаіш за кулісамі – таксама ёсць свайго роду адмова: нахрана я выбраў гэту прафесію, ну, навошта? Таму што з’яўляецца страх, але ты выходзіш і гэты страх культывіруецца ў неабходную табе энергію (паўза, доўгая паўза). У інсце ёсць такі пункт, калі ты ў шапцы профіля выбіраеш, хто ты. Вось акрамя як дзеяч мастацтваў, я сябе нікім не бачу (гучна смяецца).
Я: А было такое адчуванне, што “не хачу больш тэатра, наеўся”?
Дзяніс-Дзіоніс: У мяне быў перыяд, у 27, трошкі раней, што “ўсё, завяжу і паеду медытаваць ў вёску”. У выніку паехаў у Піцер, таму што ўзялі. А так бы паехаў, таму што на той момант я знаходзіўся у Моладзевым і якасць прадукта там падала, мне было не цікава… Але, з’явіўся Іскандэр, Піцер, аднак і там адбылося падобнае. Я казаў вышэй, што жыццё накіроўвае, і пэўныя падзеі даюць “штуршок”. Я нават пачаў думаць развучыцца, хоць ментальна патрэбна развучыцца ўсяму. Ператварыцца… Чаму і Дзіоніс. Прыйсці да каранёў. І ў прамежку паміж “Левендалем” і РТБД я быў на вёсцы. Глядзеў на птушак. Нам з Алёнай сябра аддаў адзін пакой пад Гатчынай, мы жылі ў яго ўсю вясну. А летам мы вярнуліся сюды і паехалі у Налібоцкую пушчу, нам сябра даў пажыць тры месяцы лета ў яго. Гэта быў час, калі шмат знаходзішся ў бессвядомым стане “Верховной жрицы”. Жывеш на хутары, стаіш на цвіках, медытуеш, займаешся ёгай. Ты ў гэтым усім бачыш сваю гармонію і жывеш гэтым кожны дзень. Гэта дысцыпліна і ў ёй ты фарміруеш думку чаго хочаш, таму што ў цябе зараз такі перыяд, што ты ў вёсцы, табе трэба нечым займацца. У цябе за плячыма ёсць прафесія, якой ты валодаеш, і ты сам ёсць у сябе як асоба. І праз гэту дысцыпліну разумееш куды, нашто і навошта. Плюс кіно. Усё, што зараз адбываецца, было закладзена там ментальна ў той дысцыпліне. Бачанне тэатра, людзей у гэтым тэатры, блізкіх па духу, прафісійна, інтэлектуальна. Кіно таксама. Жаданне ствараць самаму, а не быць прадуктам нечай дзейнасці.
Зацішак – гэта карысна. Гэта жыццё, яно так вядзе. Трэба карыстацца момантам і захаваць асобу ў сабе. Можна рабіць, што заўгодна, Сусвет дае табе выбар, у залежнасці ад гэтага фарміруецца тваё сёняшняе.
Я: За што ты ўдзячны сённяшняму больш за ўсё, што на сёння з’яўляецца тваёй каштоўнасцю ў жыцці?
Дзяніс-Дзіоніс: Людзі. Я ўдзячны жыццю за людзей. За бацькоў. За Алёну. За сяброў. За работу, за асяроддзе, за калег. Я ведаю людзей, у якіх няма сяброў, якія ўжо, напрыклад, разведзены і ім не падабаецца праца свая. Гэта ж такое пекла персанальнае. Пагэтаму я жыццю ў большасці ўдзячны менавіта за людзей. Гэта самы дарагі падарунак.
Шаноўныя, калі вы будзеце гатовы забраць з сабой тыя сапраўдныя эмоцыі, тыя асабістыя інсайты, якія вы адчулі-адкрылі ў гэтым падарожжы, вы можаце гэта зрабіць…у камфортным для вас тэмпе прачытання дадзеных слоў…і памятайце, што гэтыя сапраўдныя эмоцыі, асабістыя інсайты – гэта тое, што можа стаць вашым пажыткам для розуму…альбо вашай падрымкай і рэсурсам… Калі вы адчуеце, што гатовы завяршыць наша сённяшняе падарожжа-знаёмства з Дзянісам(Дзіонісам) Аўхарэнка, вы можаце пачаць заўважаць, як з кожным прачытаным словам вы чуеце шум, што даносіцца з вакна-офіса-кавярнкі, дзе вы здзяйснялі гэта падарожжа…гэты шум пакрысе вяртае вас у цяперашняе… З кожным прачытаным словам усё больш і больш вы вяртаецеся ў цяперашняе…вы можаце звярнуць увагу на свае ступні, якія… ужо знаходзяцца па дарозе ў РТБД на бліжэйшы паказ спектакля з удзелам Дзяніса Аўхарэнкі ))
Шчыра дзякую кожнаму, хто дачакаўся гэтага выпуску Блога,
хто выбраў гэты час правесці разам з намі і дачытаў да канца )
А Дзянісу дзякую за адчуванне надасобаснага ўзроўню гутаркі,
за філасофію, за адкрытасць і, канешне, за…гучны смех ))
Да сустрэчы тут коскамі, сказамі, кропкамі!
Фота з архіва героя і РТБД
З цеплынёй і павагай,
Жанна Гурына