САПРАЎДНЫЯ ЭМОЦЫІ Ў РЭЖЫМЕ “НОН-СТОП”: ГАЛІНА ЧАРНАБАЕВА
Ад тэатра не збегчы (альбо ад сябе?..). Дзіўна гэта ці не, але пандэмія збліжае, мабыць, не ў патрэбных глабальных выпадках, але ў маім лакальным – адназначна. Думаю,у гэтым і ёсць яе сутнасць – аб’яднаць нас для важнага, сумеснага.
Гэту размову з Галінай Віктараўнай Чарнабаевай я чакала, напэўна, год, калі не больш, і зараз дакладна ведаю, што не дарма. Пытанні, якімі сама задаюся кожны дзень, адказы (такія своечасовыя зараз), падсвечаныя вопытам іншага чалавека, параджаюць новыя пытанні для развіцця і ўнутранай працы. Гэта будзе часам няпростая, часам філасофская і вельмі сакральная гутарка, чым і з’яўляецца для мяне каштоўнай: такі скарб, якім варта падзяліцца. Таму доўга не мучаю ўступамі – адкрываю прастору для асабістага, а, магчыма, больш дакладна сказаць – надасабістага паглыблення.
— Галіна Віктараўна, пачаць хацелася б з надзённага – сусветнай пандэміі. Скажыце, калі ласка, як асабіста на Вас уплывае сённяшняе сусветнае становішча і ў прыватнасці становішча нашай краіны? Ці адчуваеце ўнутраную трывогу за сябе, блізкіх, чалавецтва? Калі так, то як пераадольваеце трывогу, магчыма ёсць нейкія асабістыя тэхнікі?
Канешне, пандэмія ўплывае на жыццё планеты, нават, можна сказаць, што вызначае яго. Адбываецца вялікая трагедыя – гінуць людзі. Непараўнальна вялікая колькасць страт, з якой, на вялікі жаль, менавіта зараз сутыкаецца чалавецтва. Я думаю, што ва ўсім свеце з’явілася шмат людзей псіхічна траўмаваных гэтай сітуацыяй. Людзі, з рухомай псіхікай, якія перажылі нешта вельмі цяжкае за гэты час, проста прыгнечаны зараз страхам і абставінамі. Таму важна ўсімі сіламі ўтрымліваць самавалоданне, старацца вельмі роўна існаваць, надаваць гэтаму пэўную ўвагу.
Нягледзячы на тое, што ў асабістым жыцці вакол мяне больш-менш ціха, я адчуваю пэўную трывогу, таму што ведаю: сёння ў мяне вось так, аднак што будзе праз некалькі гадзін альбо заўтра я не толькі не ведаю, я ніяк не магу паўплываць на тое, каб не здарылася штосьці дрэннае. Гэта той выпадак, калі ты знаходзішся ў падвешаным стане і практычна чакаеш, куды твой лёс зверне. Сітуацыя, моцна расцягнутая ў часе, падрывае сілы. Я не магу абняць сваіх бацькоў, ужо каторы месяц не абдымала сваю ўнучку, сваю дачку (дзякуй богу, існуе скайп, мы неяк можам падтрымлiваць зносіны), проста з мужам сесці папіць кавы ў кавярні я таксама сабе не дазваляю. Я не працую паўтары месяцы, і гэта досыць цяжкая штука: калі ты ўвесь час у страю, твой арганізм прызвычаіўся да вызначанага рэжыму існавання, а тут раптам – і няма гэтага,гэта даволі складана. Прычым дзіўна, а, можа, і не: калі ты ў адпачынку, ты выдатна сябе адчуваеш. Напэўна, таму што ёсць вызначанасць у часе, ты дакладна ведаеш, калі выйдзеш на працу. А цяпер ты сядзіш і не ведаеш, колькі ўсё будзе доўжыцца, і нават выйшаўшы на працу, напрыклад, ты таксама не зможаш даць пэўных гарантый, што праз тыдзень-два зноў не вернешся на самаізаляцыю.
Здаецца, мы ведаем, што адбываецца, але вельмі важна сказаць сабе: “Стоп, паслухай мяне, дарагая Галя, ты знаходзішся ў вельмі нестандартнай сітуацыі, якая невядома колькі працягнецца, таму трэба мяняць жыццё і зрабіць усё, каб з гэтай сітуацыі выйсці нармальна, без страт, наколькі гэта магчыма, наколькі чалавек можа засцерагчы сябе, настолькі ён і павінен гэта зрабіць”.
У мяне ёсць некалькі правілаў, якія я для сябе ўсталявала і з задавальненнем імі дзялюся. Магчыма, камусьці дапаможа, хоць яны ў цэлым вядомыя, але я падзялюся сваім вопытам:
— абавязкова неабходна шпацыраваць, прычым не “прагулачнымі” крокамі, а актыўнай хадой на свежым паветры, мінімум – гадзіну, ідэальна – дзве. Вядома, чалавек заўсёды павінен зыходзіць са сваіх магчымасцяў і думаць, дзе гуляць, выбраць час сутак, месца, дзе на тваім маршруце будзе сустракацца мала людзей. Гэта заўсёды можна арганізаваць, калі надаць гэтаму час, але гэта вельмі і вельмі важна. Я раней думала, што гэта мая мама так прыдумала “трэба гуляць на свежым паветры”, а потым аказалася, што-такі не мама.
— фізічныя нагрузка, пра гэта сказалі ўжо лекары таксама: 30 хвілін у дзень хаця б 3 разы на тыдзень, а наогул 5 разоў на тыдзень, 30-45 хвілін у дзень. Усё, што заўгодна – ёга, партэрная гімнастыка, зараз у інтэрнэце вялізарная колькасць розных комплексаў ад розных коучаў, можна спрабаваць, падбіраць для сябе аптымальны варыянт, альбо чаргаваць для разнастайнасці.
— харчаванне: смажанае, жырнае, салёнае, салодкае – маё слабое месца – салодкае, ніяк не магу ад гэтага адмовіцца, але з гэтымі рэчамі цяпер трэба быць вельмі асцярожнымі, паколькі калорый сыходзіць менш, асабліва ў тых, хто менш працуе ці праца сядзячая. Усё гэта таксама не дадае здароўя, а раз здароўя не дадае, значыць, не дадае аптымізму. Наш душэўны стан напрамую звязаны з нашым целам: калі целу дрэнна, то будзе падаць тонус душэўны, псіхічны, так што трэба клапаціцца пра наша цела, асабліва зараз.
— знаходзіць сабе штосьці цікавае: я, напрыклад, люблю літаратуру. Для мяне чытанне –гэта выдатна: вялікая літаратура дае адчуванне ветру вечнасці, вечнасць праходзіць праз гэтыя творы, пытанні перад табой устаюць глабальныя, якія павінны ўставаць перад кожным чалавекам, і ты разумееш, што ў святле гэтых пытанняў, усе непрыемнасці можна перажыць, гэта вельмі дапамагае. Можна таксама шыць, вязаць, чытаць, гатаваць. Галоўнае –не дазваляць сабе сумаваць.
— Калі дазволіць сабе выйсці на надасабісты ўзровень, на Ваш погляд, чаму нас усіх вучыць (альбо што намагаецца давесці) пандэмія?
Урокі пандэміі відавочныя. Як у жыцці кожнага чалавека, калі адбываецца нейкая цяжкая драматычная падзея, яна заўсёды нясе ў сабе важную інфармацыю для чалавека і, як ні дзіўна, не толькі негатыўную, а і канструктыўную, а значыць, пазітыўную, але толькі трэба яе пачуць. І калі чалавек зможа гэту пазітыўную інфармацыю ўзяць для сябе з нейкай вельмі складанай жыццёвай падзеі, ён выйдзе з гэтай падзеі больш моцным, больш разумеючым. Гэтак жа і адбываецца цяпер з пандэміяй: гэта падзея не для аднаго чалавека, а для ўсяго чалавецтва, і яна прынесла свае ўрокі. Як кажуць, урокі ідуць, ды мы іх прагульваем. На мой погляд,пандэмія – яшчэ адзін шанец чалавецтву задумацца пра сваё жыццё. Прагуляем мы гэты ўрок ці не? Не хочацца мне песімістычныя рабіць высновы, я пастаўлю “пытальнік” тут.
Падчас, калі стала ціха і пуста, жывёлы пачалі выходзіць у населеныя пункты – і гэта былі дзіўныя кадры. Я нават бачыла, як пінгвіны выходзілі ў нейкім паўночным горадзе, як дзесьці прыходзілі кракадзілы, нібыта падзівіцца: “што ж тут за мясціны такія, чаму мы раней сюды не прыходзілі”. Гэта вельмі цікава і наводзіць на думку, што чалавек, дзякуючы сваім здольнасцям, якіх няма ў іншых відаў жывых істот, у прыродзе заняў месца, якое яму не належыць. Так, чалавек упісаны ў сістэму,экасістэму планеты Зямля, ён створаны так, што апрыёры будзе займаць больш месца. І калі так, то, на маю думку, чалавек павінен рабіць усё для таго, каб менш шкодзіць і больш дапамагаць адзінай экасістэме, але гэтага, на жаль, не адбываецца. Кажуць, што падчас пандэміі экалогія палепшылася, хоць толькі фрагментарна на некаторы час Кітай, потым Еўропа, Амерыка сыходзілі на карантын, то бок жыццядзейнасць чалавека альбо часткова прыпынялася, альбо станавілася больш ціхай. Аднак, што такое два ці тры месяцы? У гістарычным кантэксце, дый нават у кантэксце чалавечага жыцця, гэта вельмі малы тэрмін.
Пандэмія, вядома, падняла пытанні выжывальнасці чалавецтва, але пагроза ў моманце – гэта пагроза віруса, але не канкрэтна ў ім самім, а ў тым, што чалавецтва не ўмее аб’ядноўвацца. Галоўнымі пытаннямі чалавецтва ставіць для сябе “не тыя” пытанні, а калі прыйдзе “алярма”, тады ўжо пытанні ставіць будзе позна. Мы жывем у свеце, дзе дзяржавы пастаянна “мераюцца мышцамі”: хто мацней, хто будзе дыктаваць, хто больш нафты дастане, у каго больш грошай, а вось прыйшло пытанне жыцця і смерці, і аказалася, што мы раз’яднаныя ўсе, хоць дзяржавы неяк спрабавалі дапамагаць адна адной. Усяляе надзею і тое, што звычайныя людзі імкнуцца дапамагаць адзін аднаму: усе зразумелі значэнне ўрачэй, намагаюцца ім дапамагаць, так жа пажылым людзям і тым, хто зараз знаходзіцца ў групе рызыкі.
Ёсць у лётчыкаў такі тэрмін – “кропка вяртання”: гэта апошняя кропка, з якой самалёт яшчэ можа вярнуцца да бліжэйшага аэрадрома, у яго хопіць палiва. Вось калі гэтая кропка вяртання пройдзена,самалёт фактычна ўжо загінуў. Магчыма і больш верагодна, што экалагічная “кропка вяртання” ў чалавецтва ўжо пройдзена. Вядома, хочацца спадзявацца, што гэта яшчэ не канец. Эпідэмія прынесла канструктыўную інфармацыю для чалавецтва яшчэ раз, гэтая інфармацыя настолькі празрыстая, што яе не ўбачыць немагчыма. Будзем спадзявацца, што нешта зменіцца.
— Наколькі Вы згодны з выразам “думкі матэрыяльны”? Як ставіцеся да тэорыі аб тым, што менавіта нашы меракананні, тое, у што мы верым адносна сябе, свету і іншых людзей, уплывае на наш лёс і фарміруе яго?
Тут шмат аспектаў і дарог, па якіх можна ісці, адказваючы на гэтае пытанне, таму за аснову я бяру наступнае: матэрыя – гэта субстанцыя, з якой створана ўсё. Калі казаць такім чынам, то цалкам зразумела: думкі таксама створаны з матэрыі, толькі не ўсе віды матэрыі чалавеку вядомы і падуладны. Для мяне думка параджае дзеянне чалавека, а значыць, параджае нейкія матэрыяльныя праявы. А ці фарміруюць думкі лёс? Я думаю, так, фарміруюць. Таму што лёс, як я яго адчуваю, наканаваны ў пэўных кропках, але шматварыятыўна, і гэтых варыянтаў мільярд. Ёсць гэтая карта, але павароты ты можаш выбіраць сам. І вось куды ты павернеш, тая кропка і чакае цябе наперадзе. Прычым выбар мы робім не кожны год, дзень альбо час, а значна часцей. Таму тут важна гігіена думкі, так як выбар якраз робіцца ў зоне думкі, і толькі потым ужо чалавек прадпрымае тое ці іншае дзеянне.
— У што адносна сябе, свету і іншых людзей верыце Вы? (калі не сакрэт)
Гэта, канешне, вельмі асабістае, але калі ўжо я дзялюся, то падзялюся і гэтым. Гэта веха, якая маё жыццё асэнсавала. Мне здаецца, што да маёй хваробы я неяк боўталася ў свеце: была маса пытанняў, на якія не было адказаў. У кожнага чалавека ёсць свае нейкія складанасці светаўспрымання, свае комплексы, страхі. Кожны з нас прыходзіць са сваім “наборчыкам” такіх страхаў і комплексаў, яны ў табе жывуць, цябе ядуць і ты, як правіла, не можаш ім супрацьстаяць.
Той жах, у якім я павінна была існаваць з-за хваробы, мне дапамог убачыць тое ў маім жыцці, што было так няправільна мною пражыта, што ніяк і нікуды падзець ужо немагчыма, гэта назаўжды мае памылкі. У мяне ў той момант адкрылася нейкае абсалютна іншае бачанне на сваё жыццё, на свет, на людзей. Я пачала значна лепш ставіцца да людзей, хоць я ніколі дрэнна да людзей не ставілася, але, мабыць, досыць крытычна. А тут я зразумела, што ў мяне шмат было ўсяго ў жыцці, што не робіць мяне белай і пушыстай татальна, тады чаму ж я думаю, што іншыя людзі абавязаны быць белымі і пушыстымі. Ва ўсіх свае “наборчыкі”. Але калі аддзяліць гэты “наборчык” чалавека ад яго сутнасці, у якой заўсёды шмат добрага,ты ўжо зусім інакш глядзіш на жыццё, чалавецтва. І на ўсе пытанні, якія мне былі зусім незразумелыя і недаступныя, я атрымала адказы. Вось проста запар. Я ўбачыла сістэму існавання свету, якая рабіла абсалютна натуральным, асэнсаваным і маё існаванне ўнутры гэтай сістэмы таксама.
Зараз, магчыма, крыху сакральна прагучыць, але мне стала зусім інакш жыць, калі я павярнулася тварам да Стваральніка. Гэта Шлях, няпростая дарога, з якой ты збіваешся, паварочваешся назад, потым зноў вяртаешся да Стваральніка. Можа, я не выйшла яшчэ на гэту дарогу, якая вядзе да святла, туды, дзе можна пабачыць абсалют любові, але калі вобразна гэту дарогу ўявіць, то на яе абочыне ўжо святлей: ты нешта ды бачыш, а чым далей ад яе, тым цемрадзь страшная. І ты ідзеш у гэтай цемры, падаеш, разбіваеш сабе твар, сам увесь у брудзе. А калі ты бліжэй, ты бачыш накірунак. Гэта цяжка, гэта праца, трэба змагацца са сваімі страхамі і комплексамі, са сваімі дрэннымі звычкамі, змагацца за тое, каб гігіена тваіх думак стравалася табою. Гэта вельмі цяжка. Гэта бітва з сабой.
А чаму падаеш, вывальваешся ў брудзе і не разумееш куды ісці? Таму што чалавек часта ставіць сябе ў цэнтр свету. І калі ён так робіць, ён становіцца страшна няшчасным. Калі ён адчувае сябе цэнтрам свету, усе налады яго арганізма накіраваны на тое, што ўсе павінны бачыць яго, усе павінны захапляцца ім. Ён у цэнтры, ён — галоўны. А на самой справе свет існуе па-іншаму. Такі чалавек-“цэнтр” страшна мучыцца: ён усё, што адбываецца вакол яго, успрымае, як страшную несправядлівасць. Калі людзі робяць не тое, што яму хацелася б, ён успрымае ледзь не як здраду ў адносінах да сябе. На самой справе такі чалавек ўсё пераблытаў: у цэнтры – Творца, і менавіта ён стварыў усё, і цябе разам з усімі, не асобна дзесьці збоку, а разам. Творца – гэта цэнтр сусвету, а людзі, усе, маюць роўна такія ж правы, выдадзеныя з нараджэння, як і ты. І толькі ад чалавека залежыць, як выкарыстоўваць тое, што яму дадзена. Цалкам зразумела, што бываюць розныя лёсы, часам першапачаткова дзеці трапляюць у жудасныя ўмовы, але калі не браць адхіленні ад чалавечнасці, а ўзяць сярэднюю лінію, то ўсе людзі раўнапраўныя. Смешная фраза, але я яе люблю паўтараць: “Мы все побратимы одномоментности существования”. На самой справе ў гэтым ёсць сэнс. Толькі так ты пачынаеш разумець, што ніхто табе нічога не павінен, а хутчэй ты павінен, вядома, па ўласнай волі, але дакладна ты павінен іншаму чалавеку – павагі і разумення, што іншы чалавек нічым не горшы за цябе, і можа прэтэндаваць на тое ж, на што прэтэндуеш ты.
— У відэа-візітцы РТБД Вы сказалі, калі б не цяжкая хвароба, цераз якую Вам давялося прайсці, Вам было б лягчэй, але Вы не зразумелі б галоўных рэчаў. Я з гэтых слоў для сябе асабіста правяла аналогію: крок уперад, два крокі назад – толькі так магчыма развіццё, толькі так можна “адмыць сваё заляпанае брудам вакно, цераз якое я спазнаю свет”. Як лічыце, магчыма развіццё без “двух крокаў назад”? Альбо іх патрэбна яшчэ больш?
Я б сказала “два крокі ў гару”, таму што “два крокі назад” – гэта трошкі іншае, гэта калі цябе адкідвае. Зразумела, што нам цяжка калі мы падымаеся, калі мы ажыццяўляем уздым, і нам вельмі лёгка, калі мы бяжым з гары: ра-а-аз і нас нясе, здаецца, добра, ветрык вее – зусім выдатна, ніякіх намаганняў. Аднак потым ты спыняешся і разумееш: ты хацеў наверх, а цяпер ты не тое што не на сярэдзіне, ты ўжо ля падножжа, а на той верх, на які ты прагнеш, трэба яшчэ караскацца і караскацца. Калі табе цяжка (асабліва калі ты нешта асвойваеш), ведай: ты ідзеш наверх; калі табе падазрона лёгка, значыць, табе прыходзіць інфармацыя: задумайся. Нездарма ж кажуць: калі гора не перажыў, то і шчасця не спазнаеш.
Дзякуючы свайму выпрабаванню, я навучылася правільна ставіць пытанні – гэта вельмі важна. Калі ты стаіш у цэнтры свету, які ты прыдумаў, і ўвесь час гаворыш “За што мне гэта?”, то ў гэтым пытанні ўжо ёсць “мне-та”, я нібы разумею: усім-та па справе, усім так і трэба, а мне-та за што, як гэта магчыма? У самой пастаноўцы пытання ёсць размяшчэнне сябе ў цэнтр свету. А правільна пастаўленае пытанне: “Для чаго мне гэта?” Мне была дадзена хвароба вось для чаго, а не было б гэтага выпрабавання, я жыла б больш спакойнае жыццё, больш мернае, і я б нічога не ведала ні пра сябе, ні пра сваіх блізкіх, ні пра сваю прафесію, ні пра тое, як уладкавана жыццё, ні пра тых людзей, якія вакол мяне, ні-чо-га. Так што веданне, яно таксама каштуе намаганняў і сур’ёзных чалавечых “вложений”.
— Неяк Вы казалі, што ў Вас як асобы многа постацей. Якую з постацей Вы ў сабе больш за ўсё прымаеце, а да якой больш за ўсё прэтэнзій? (калі такая ёсць)
Як і ў кожнага чалавека, у мяне іх некалькі, а наогул іх вельмі шмат, таму што вось нават цяпер – я ваш суразмоўца, а вы мой.
Асноўныя постаці, як іў многіх: мама, дачка, жонка, актрыса, жанчына, чалавек. Я не магу вылучыць ніякую з гэтых постацей, як больш значную для мяне, чым астатнія. Я не магу сказаць “я перш за ўсё мама”, ці “я перш за ўсё дачка/актрыса/жонка” – гэта не так. У мяне існуе нейкая (я ж толькі пра сябе магу гаварыць у гэтым кантэксце) канструкцыя, якая называецца “Галя Чарнабаева”, і тут ўсё разам. А прэтэнзій у мяне, на жаль, шмат да іх усіх, бо не ідэальны я чалавек і гэта адбіваецца на ўсіх маіх постацях, бедных няшчасных (смяецца), на жаль вось так, але я стараюся, не заўсёды атрымліваецца, але я стараюся.
— Што Вы (калі казаць менавіта пра Галіну Чарнабаеву не ў постаці актрысу) ніколі не змаглі б прабачыць у стасунках? І якім чынам, падарваўшы Ваш давер (калі так атрымаецца), яго можна вярнуць?
Здаецца, пытанне простае, але на самой справе вельмі складанае, таму што челавечыя стасункі – вельмі складаная рэч. Я б сказала так: калі чалавек прычыніў табе сур’ёзны боль, але глыбока раскаяўся ў гэтым, то якія могуць быць пытанні далей. Сказаць:“А я ўсё роўна не дарую”? (Смяецца). Ён раскаяўся, ты не даруеш, дык ты грэшыш яшчэ больш, чым ён.
Бываюць іншыя абставіны: калі чалавек зрабіў так, як табе не хацелася, каб ён з табой паступіў, але ён проста не мог паступіць інакш. Падобныя рэчы чалавек робіць ад слабасці. Ад сілы ніхто адзін аднаго не крыўдзіць. Усе людзі крыўдзяць адзін аднаго ад уласнай слабасці. Дараваць – значыць зразумець, у гэтым выпадку.
Давер вярнуць гэта таксама гісторыя шматварыянтная: часам бывае раскаяўся чалавек – вось і вярнуў давер, а бывае раскаяўся і зноў зрабіў так жа, і зноў раскаяўся (смяецца). І галоўнае – ёндумае, што раскаяўся, а як на самой справе?.. мы ж самі сябе таксама не вельмі разумеем. У такім выпадку, канешне, які ўжо можа быць давер.
— Ваша цытата: “Работа в театре для меня, как еще один брак. Не просуществую без него и неделю”. Наколькі Вам зараз гэта адгукаецца?
Так, адносіны з тэатрам сапраўды паходзяць на шлюб. Спачатку жарсць такая, што ты жыць не можаш проста, дыхаць не можаш ні секунды, ні хвіліны, усе думкі, усё засяроджана толькі на гэтым. Потым прыходзіць сталасць, прыходзiць іншы ўзровень адносін, можа быць, больш глыбокі, і там бывае ўсё: то тэатр, як табе здаецца, пачынае неяк адварочвацца ад цябе, становіцца ўжо не такім жаданым, то ты пачынаеш думаць, што, можа, табе трэба завяршыць гэтую гісторыю па нейкіх прычынах, то ты раўнуеш свой тэатр да таго, што ў цябе няма роляў, якія ты хацеў бы, то ён цябе раўнуе, калі ты пачынаеш чымсьці яшчэ захоплена займацца. І тым не менш ты заўсёды вяртаешся туды. І, вядома, я не ўяўляю сябе без тэатра. Чалавек — істота жывучая, але мне цяжка нават ўявіць, што раз – і ў маім жыцці няма тэатра, я ператварылася б у бабку-Ёшку.
Справа ў тым, што тут і фізіялогя чалавека падключана. Напэўна, кожная прафесія падладжвае псіхафізіку чалавека пад сябе, калі гэтай прафесіяй чалавек займаецца сумленна, выкладваецца. Артыст існуе ў рэжыме бесперапыннага стрэса, на мяжы высокіх энергій, таму што любая п’еса – гэта канцэнтрацыя чалавечага жыцця, тое, што чалавек у звычайным жыцці можа пражываць за год, за 10, 20, 30 гадоў, артыст у спектаклі за 2-3 гадзіныпавінен пражыць гэтажыццё, і нават калі не цалкам жыццё, то ўсё роўна сітуцыю памежную, чалавечую. Так пабудавана драматургія, так уладкаваны тэатр, інакш ты не зможаш нічога важнага сказаць людзям. Відавочна, арганізм акцёра прывыкае, трэніруецца гадамі жыць у гэтых умовах, і псіхафізіка, эмацыйны увесь лад, ён настроены на ўсе гэтыя энергетычныя выкіды, вельмі моцныя і даволі частыя. Калі ў чалавека гэта адняць, гэта як спартсмена, які трэніруецца-трэніруецца, раптам прымусіць увесь час ляжаць – гэта страшнае балючае адчуванне, але тым не менш, якое можна перажыць і займацца чымсьці іншым. Таму я і сказала, што гэта як шлюб, вельмі шмат розных нюансаў. Для мяне тэатр у адчуваннях – гэта жывая энергія, якая ўвесь час існуе недзе. Мне цяжка сказаць ці гэта непасрэдна сцэна – такі плацдарм, на які ўсё выносіцца, ці то дзесьці так існуе (ці яно ўжо ўнутры мяне існуе), але я адчуваю гэта як нейкую жывую энергетычную камунікацыю.
— У 2019 годзе Яўген Карняг у РТБД паставіў музычны спектакль “Шлюб з ветрам”. Якім для Вас стаў гэты вопыт? Магчыма, падчас працы над “Шлюбам” у Вас адбыліся нейкiя адкрыцці (асабістыя, прафесійныя)? Што было самым складаным падчас працы над “Шлюбам” для Вас? А што самым эмацыйна напаўняльным і натхняючым?
Думаю, што ў маёй творчай біяграфіі гэта вялікая ўдача, творчая радасць і шчасце, што Яўген паклікаў мяне ў свой спектакль. Падчас спектакляў “Сіндром Медэі”, “Пелікан” я працавала з Яўгенам, але як у якасці харэографа, я бачыла “Бетон” і ўжо разумела яго творчы вектар. Але Яўген цікавы і ўнікальны тым, што ён не паўтараецца. “Бетон” – гэта адно дзейства, “Шлюб з ветрам” – гэта іншы спосаб размовы з гледачом. Яго спектакль “Шлюб з ветрам” – гэта зусім іншы жанр, арыгінальны, аўтарскі. Яўген Карняг – сам аўтарскі тэатр, тым і радасны для мяне “Шлюб з ветрам”: тэатр можа мець шмат постацей – і гэта вельмі цікава. Спектакль насычаны неверагоднай вобразнасцю, і з кожнай сцэны гэтага спектакля можна вырасціць асобны спектакль. Прычым вобразнасць дзейсная, гэта не проста прыгожа, а гэта створана нейкім неспасціжным чынам, нібы музыка: дзейства пагружае і, думаю, у гледача пачынае працаваць асацыятыўны рад, пачынае адбывацца тое, для чаго тэатр прызначаны: глядач заўсёды ў тэатры – са-аўтар. Глядач у тэатры не той, хто проста сядзіць і глядзіць карцінкі, у яго ідзе творчы працэс, можа, нават не меншы, чым адбываецца на сцэне. Чалавек можа гэта ўсведамляць, можа не, але не дарма кажуць, што ёсць гледачы больш таленавітыя, а ёсць і менш таленавітыя, як і артысты. Нейралінгвіст Чарнігаўская сказала выдатнае: тэатр (і наогул мастацтва) – гэта не дэсерт і не тое, што “мы выхаваныя людзі, мы павінны хадзіць у тэатр”, гэта зусім іншы спосаб існавання чалавечага мозгу, падчас прагляду спектакля працуюць іншыя зоны мозгу , тыя, якія не ўключаюцца больш ні на што ў навакольным свеце. Таму, тэатр – гэта неабходная рэч, якая развівае ў людзей фантазію, інтуіцыю, дорыць багацце адчуванняў і нібытаабагачае палітру жыцця.
Нездарма мне ўсё гэтыя думкі прыходзяць, калі я кажу пра “Шлюб з ветрам”. Тут неверагодная канцэнтрацыя творчай энергіі. Сюжэта як такога ад пачатку і да канца няма, але ёсць тэмы, якія ўплятаюцца і сыходзяць, потым з’яўляюцца, потым зноў сыходзяць, прыходзяць іншыя тэмы. Гэта як мора, у якое ўпадаюць розныя воды і кожная вада прыносіць пах сваіх лугоў, сваіх лясоў, жар свайго сонца альбо вільготнасць дажджоў. Практычна ўсе людзі бывалі на моры: на яго ніколі не сумна глядзець. Яно жывое. Такое адчуванне ў мяне ад гэтага спектакля, таму я, вядома, вельмі шчаслівая, што магу прымаць удзел у ім.
З цяжкасцяў – трэба было спяваць. І тут немагчыма не сказаць пра Кацярыну Аверкаву, я працавала з ёй падчас спектакля “Сіндром Медэі”, я ведала, што яна таленавіты рэжысёр, але я не ведала, што яна такі таленавіты музыкант. Узровень, які яна выбудоўвала, вельмі прафесійны. Калі нешта сапсаваць, то гэта раўнасільна злачынству. А я чалавек, які не спяваў ніколі і нідзе, нават у дзіцячым хоры. Так наспяваць я нешта магла (цяпер ужо, вядома, магу больш), але наогул гэта мне было вельмі цяжка, асабліва, каб не сапсаваць агульную канву. Я вельмі ўдзячна Кацярыне і ў выніку Яўгену. Шмат падарункаў дорыць гэты спектакль, але самы адчувальны – гэта праца з маімі “таварышамі”. Гэты спектакль вельмі складаны тэхнічна.I мала таго, што ўсе мы(а нас там 12 чалавек) прыносім на спектакль усё, што толькі магчыма прынесці артысту на сцэну, там яшчэ велізарная колькасць працы тэхнічнай, якую трэба рабіць хутка і дакладна. Праца і ўзаемадапамога вельмі каштоўная рэч: ты ведаеш, што калі раптам у цябе заблытаўся мікрафон ці што-небудзь здарылася, то, нягледзячы на напружанасць моманту і на таймер, які ідзе (а ты павінен ўкласціся ў пэўны час), табе абавязкова дапамогуць твае сябры. І гэта не проста акцёры выдатныя, якія ў гэтым спектаклі занятыя, гэта таксама пасыл рэжысёра, і каб гэты пасыл данесці да артыста, трэба мець прафесійныя рэжысёрскія мышцы.
— Вы, можна сказаць, з акцёрскай дынастыі( рыхтавалася да інтэрв’ю і зразумела, як многа мы можам адзін аб адным не ведаць..) Наколькі складана існаваць у творчай сям’і, ды яшчэ такой? Гэта да нечага абавязвае, надае большай адказнасці?
Мой тата акцёр, мама — не, і, вядома, прафесія бацькі патрабавала ўвагі, таму многае было накіравана на тое, каб у яго былі камфортныя ўмовы, каб ён мог працаваць. Але гэта не накладвала нейкі дрэнны адбітак, у нашай сям’і было вельмі добра. Мой тата і калі быў малады, і калі быў сталы, ды і цяпер таксама(хоць яму ўжо 90 гадоў, шмат усялякіх хвароб прычапілася), але ён вельмі светлы і лёгкі чалавек, радасны. Гэта не так часта сустракаецца ў жыцці, а ён такі ад прыроды. Мама нас вельмі любіць, і самае галоўнае, што дала мне мая сям’я, за што я ёй вельмі ўдзячна – гэта адчуванне абароненасці і любові, і таго, што я адзіная і непаўторная іх дачка, гэтак жа, як і мая сястра. Гэта пачуццё вельмі важнае – дом і сям’я – тое месца, дзе чалавек павінен сябе адчуваць абсалютна абароненым. Калі гэта не так – значыць людзі павінны напружыцца і працаваць, калі сапраўды жадаюць быць сям’ёй. Як толькі аднаму ў сям’і халаднавата – бяда. У нас у сям’і былі спрэчкі, але адчувалася асноўнае, таму заўсёды я ведала, якую сям’ю хачу, – такую, як у нас.
— Што напрыканцы пажадалі б усім, хто сядзіць зараз на самаізаляцыі, сумуе па тэатру і, безумоўна, па Вам?
Дарагія мае людзі, ведаеце, ёсць такая статыстыка: у катастрофах большы працэнт выжываючых – гэта тыя, хто імкнецца дапамагчы іншым. Напэўна, фокус у тым, што калі чалавек пачынае дапамагаць людзям, тым, хто побач, ён прадпрымае канкрэтныя дзеянні, якія адцягваюць яго ўвагу ад жахлівых думак, ад страху за сябе, які паралізуе – і прымушаюць жыць. Мне думаецца, што добра б нам усім паспрабаваць сысці з поля негатыву, а адзін аднаму можна дапамагаць па-рознаму: суцешыць чалавека, які проста побач з табой, адцягнуць яго, паспрабаваць стварыць добрую атмасферу дома, на працы – такія самыя простыя рэчы. А што тычыцца тэатра, то ён вас вельмі чакае, ён сумуе і ён прыме вас з любоўю ў свае абдымкі, як толькі гэта будзе магчыма. І яшчэ адно: у кожнай падзеі можна знайсці два бакі – цёмны і светлы, з гэтага мы і пачыналі нашу размову. Дык вось калі мы развітваемся з кімсьці, то абавязкова наперадзе будзе сустрэча, і чым больш даўгае і пакутлівае гэта растанне, тым больш радаснай будзе сустрэча. Таму я кажу вам: “Да сустрэчы, дарагія мае людзі!”
Сябры мае РТБДшныя, я шчыра рада зноў быць з вамі на сувязі. Спадзяюся, вы адчулі тую энергію пяшчоты і павагі, у якой ствараўся наш агульны з Галінай Віктараўнай матэрыял для вас. Таксама спадзяюся, што вы атрымалі каштоўныя адказы і новыя важныя для сябе пытанні. Веру, што яшчэ будзем сустракацца: я новая, з вамі новымі.
Фота з архіва героя і РТБД
З цеплынёй і павагай,
Жанна Гурына